विष्फोटक

मैले हेर्ने आकासमा ६०३ वटा कुकुर
मरेर तैरिरहेका थिए,
कागका झुण्ड पखेंटालाई आराम दिई
आहारामैं टेकी टोकिरहेका थिए,
टोकेरै अघाइसकेपछि विविध खेलमा
एक अर्कासँग झोंक्किइरहेका थिए ।
नीलो सगरमा जुन ज्योति हुन्छ,
त्यसबाट तलको लोक झल्काइरहेका थिए,
तल जहाँ जंगल गोलो शिरको हरियो जगल्टो देखिन्थ्यो
त्यहाँ झुसिलकिराहरुलाई उक्साइरहेका थिए,
छिटोछिटो खाएर, अघाएर
पुतली बनेर
माथि पखेंटालाई आराम दिन आउन ।

मैले टेक्ने जमिनमा कुकुरका पदचाप
अजीव चित्र बन्दै बग्दैथे बाढीहरुमा,
जुन असंख्य हिमशिखर बगाउँदै आउँथे
तातो र चिसो एकनास मिसाउँथे
हावाको आलस्यसँग विल्कुल रिसाउँथे,
जुन फोक्सोमा पस्न समेत गथ्र्यो आनाकानी ।

मैले चिन्ने मित्रवर्ग र समुदायमा
मानिसहरु अनेक आवाज निकालेर हाँसिरहेका थिए,
आँसुले कुल्ला गर्थे— आफ्नो हो कि अर्काको, बिर्सिएर
नुनै नुन खान्थे— चोरेको कि कमा’को, बिर्सिएर
सपनामा युद्ध गर्थे— मरेको कि बाँचेको, बिर्सिएर
युद्धमा स्वप्निल देखिन्थे—नशाले हो कि भोकले, नबुझेर
एकदम बुझक्कड देखिन्थे— बुझेर हो कि बुझ्नुलाई मात ख्वाएर . . .

निकै बेरपछि हातको ह्वीस्की घुट्क्याइ,
डोरीजस्तो हावामा सुरेली खेल्दै
म यो गगनचुम्बीको तालुबाट
तल झर्दा पो थाहा भयो
म शिर तल पाउ माथि भइ उडिरहेको थिइनँ
खसिरहेको थिएँ,
रिक्तताबाट पूर्णमा गढिरहेको थिएँ,
जंगलभरिका झुसिलकिराका पेट च्यातेर
पखेंटा निकालिदिन
एक गोला विष्फोटक बनी
खसालिइरहेको थिएँ ।

Sept 27, 2014

मेरो साथीको बारेमा एउटा गलत कविता

मेरो साथीको बारेमा एउटा गलत कविता

मेरो एउटा साथी छ
जो मायामा विल्कुल अगाडी रहन चाहन्छ,
कसैले उसलाई ऊ आफैँले भन्दा अधिक माया गरेको
ऊ सहनै सक्तैन,
भन्दछ, —“त्यो विल्कुल मेरो एकाधिकार हो !”
ऊ यसलाई कस्तै खाले हुँकार मान्दैन,
केवल आफ्नो जिउने अन्तिम आधार,
जस्तो कि सूर्यको,
आफूमा अनगिन्ती विष्फोट गराएर बलिरहने ।
तर यो त मेरो हेराइ हो
जसमा म सूर्यले पनि उसलाई हराएको देख्छु ।

म भन्छु उसलाई,
तँ मरिरहेछस्,
तेरो आत्मप्रेम भष्मासुरको वरदान हो ...
निर्जीव चिजहरुको नियम
सजीवहरुमा चल्दैन ...
तँ अनेक चिज र चेष्टाको यस्तो संगम होस्
मानौं समयको नदीमा बग्ने पानी,
जुन जताबाट पनि वग्न सक्छ
जुन जहीँ पनि वग्न सक्छ, सोसिन सक्छ,
किनाराबीचको सहज राजमार्गबाट
अनायास खोसिन सक्छ,
तैंले पानीको नियति स्वीकार्नै पर्छ ।

हामीबीचको सामिप्य,
सिक्काको दुई पाटा,
कहिल्यै एकले अर्कालाई नदेख्ने,
हामीबीचको वार्ता
मादलका दुई गाला,
संगीत, एउटै ढुकढुकी ।
एकले अर्कोलाई सुनाउने तँछाडमछाडमा,
एकले अर्कोलाई सुन्ने तँछाडमछाडमा
एकले अर्कोलाई सधैँ बहिरा ।

मेरो त्यस्तो साथी
मेरो अनन्य मित्र कसरी भो ?
जो स्वयं बाँडिन चाहँदैन,
उसको थाहा मलाई कसरी भो ?
कतै ऊ मेरो सर्वप्रिय दुश्मन त होइन,
जसलाई मैले बचाउनै पर्छ आफू बाँच्न,
उज्यालोलाई अन्धकारजस्तो,
हुनुलाई नहुनुजस्तो ?

ए मेरो साथी,
तँ आफूलाई जोगाइराख् जत्ति नै,
तँ सिध्दिनलाई नै होस बनेको
मैनवत्तीको मैनजस्तो,
अरु पनि चाहँदा हुन् आफ्नै लागि बल्न,
ती मूर्ख बनिरहेछन्,
बलेर तेरो मैनको अंश देखाइरहेछन्,
भएको मैन खेर जान नदिएस् !
बलेस् तँ पनि !
सबै बलेर सिध्दिइसकेपछि
अन्धकारको सग्लो दृश्य उतार्न
एक्लै के बल्छस् जगत्मा ?

ऊ मेरो ऐनाबाट मतिर फर्केर
मुस्कुराउँछ,
सत्ते ! म भन्नै सक्तिनँ मलाई कति दुख्छ
उसले मलाई नदेखेको,
उसले मलाई नसुनेको,
र,
उसको मुस्कान त्यस्तो बेजोड भएको ।

Sept 11, 2014

त्यो पुतली

त्यो पुतली

एउटा प्रत्यक्ष कुराकानी
जस्तो कि माटोसँग बर्षातको,
जस्तो कि हर्ष अकस्मातको
हिँड्दाहिँड्दै वुट्यानहरुबीच एउटा पुतली आई
एकै छिन काँधमा बस्ताको,
के तपाईँको सर्ट अलिक बुट्टेदार भैदियो ?
एउटा प्रकृतिको तुच्छ प्राणलाई क्षणभरलाई झुक्याइदियो ?
अनि त्यो सदालाई त्यहीँ अवतरित भैदियो,
फुत्त उडेर चरोझैँ गएन भने ?
सुन्दर भुवाझैँ वत्तिएर पन्सेन भने ?

मेरो काँधमा पुतली बसेर
भन्न थाल्यो काँध उसको हो ।
भन्नै पर्दा त्यसो त भनेन,
तर उडेर पनि गएन।
म हिंसा नमान्ने मान्छे,
त्यो पुतलीमा रत्तिभर झुसिलकिरा देख्न सकिनँ,
न त परजिवी जुका,
किनकी त्यसले खानाको त के कुरा
उसको सुन्दर शरीरप्रति उतिसारो ध्यान नदिनूको पनि
त्यस्तो नराम्रो मानेन ।
मसँग मच्छड मार्ने विद्युतीय व्याट नभएको होइन,
केवल आफ्नै काँधमा प्रहारको विचार ठीकझैँ सुझेन,
प्याट्ट पार्न हत्केला नभएको होइन,
स्वयम्लाई धाप मार्न मनासिब लागेन,
बस्! त्यो पुतली मार्न मलाई जुरेन ।


कुनै झन्झट पनि थिएन पुतलीको साथ।
मैले कपडा फुकाल्दा ऊ उड्थ्यो कोठाभरि,
नुहाइसकेपछिको हिलो त्वचामा बस्दैनथ्यो
कुत्कुताउने स्पर्श दिन,
मेरा काँधमा त्यसै बस्तैनथ्यो मैले केही नविच्छ्याएसम्म ।
म सुत्दा शिरको भुवामा नरम टेक्थ्यो,
शिरमै सिरक ओढाए,
खाटको अग्लो डिलमा पुग्थ्यो,
तर रहन्थ्यो छेवैमा ।

सम्भोगको बेला श्रीमतीले भनिन्
त्यो पुतली हेरिरहेछ,
मैलाई भने खिन्नता भैदियो
उनले पुतलीलाई हेरिबसिन् ।

खासमा पुतली कस्तो थियो देख्ता
त्यो म भन्न सक्तिनँ ।
ऐना अगाडी उभिएर हेर्दा
प्रतिबिम्बले उति देखाउँदैनथ्यो ।
भन्न सक्थें खास केही थिएन,
केवल सुन्दर ।
कसरी ?
त्यो त प्रश्न नै हुने थिएन ।

पुतलीलाई मैले पालिरहेको थिइनँ,
विहानबेलुका कुकुरलाईझैँ डुलाउन लग्नुपर्दैनथ्यो उसलाई,
केटाकेटीलाईझैँ ख्वाउनुप्याउनु पर्दैनथ्यो,
बडो आत्मनिर्भर थियो ।
बाहिर हिँड्दा मेरो लुगामा फगत् एउटा बुट्टा भइदिन्थ्यो,
कसैले देखिहाले प्रश्नसम्म बन्दैनथ्यो ।
पुतली विल्कुल हलुंगो थियो ।



हाटमा तरकारी र फलफुल छानिरहँदा
ऊ जेमा बस्थ्यो त्यो म किन्थें,
ऊ काम पनि लागिरहेको थियो ।

अफिसमा ऊ मोनिटरको माथि बसेर हेथ्र्यो,
म घन्टौं उसलाई विर्सिएर हराइरहेको,
सायद ऊ मलाई हेरेर हराउँदै हुन्थ्यो ।


हाकिमको टेबुलमा मैले फिँजाएको कागजमा
एकचोटि ऊ विस्कुनझैँ थपक्क बसिदियो,
मलाई कम्ती डर भएन ऊ प्याट्ट पारिएला भन्ने !
म त पुरै उसकै वरिपरी घुमिरहन्थें ।

यस्तो भैदियो म पुतलीविना हलचल गर्न नसक्ने भएँ,
मानौं मेरो जीवनको ऊ मुदित नजर भैदियो,
तपस्वीको तपस्याजस्तो ।
बजारमा एक दिन एउटा फुस्रे अनुहार भएको बालकले मेरो कोट तान्दा
ऊ भुर्र उडेर बसिदियो उसको केशमा,
अनि विल्कुल भैदियो केसकै रंग !

अत्तालिएँ म, कसरी उसलाई चिनूँ ? कसरी उसलाई टिपूँ ?
ऊ स्वयं फूलका काखकाखमा उडिहिँड्ने,
फूल त थिएन !
म हनुमानलाई त्यही बालकको केशरासि
मानौं सञ्जीवनी पहाड भैदियो,
मैले पुतलीको निम्ति उसलाई घर ल्याएँ ।
श्रीमती अवाक भइन्, छिमेकी सतर्क ।
त्यो बालक हप्तादिनमै कतै गयो गुनासो नगरिकन,
अनि पुतली फेरि मेरै काँधमा आइ बस्न थाल्यो ।

अचेल श्रीमती पनि गुनासो गर्दिनन्,
घरीघरी उनको गालाको भिरालोमा गइ बसिदिन्छ
उनले चालै नपाइ,
उनले थाहै नपाइ मेरो पुतली स्वीकारिन् क्यार ।

मचाहिँ डराइरहन्छु
जति नै भरपर्दो पनि
त्यो पुतलीलाई केही भैदेला भन्ने,
त्यसलाई खाइदिनसक्ने माउसुली, भ्यागुता, छेपारा
कतैबाट आइदेलान् भन्ने,
श्रीमतीको  उक्सेको पेटमा दौडिने उसलाई
बेपर्वाहीको विषले मारिदेला भन्ने ।
जीवनमा दुर्लभ हुने प्रत्यक्ष कुराकानी
कोपिलाझैँ चुँडिएला भन्ने ।
यसमा मलाई बडो आफैँसँग डर लाग्छ ।

9 Sept 2014

एक पल (A Moment)

एक पल

धुवाँको वहुरङ्गी गुलाफ
आकाशको वैजनीतिर उड्यो
पहाडले चुम्बन पठाउँदा त्यसरी
मैदान हरियो हाँस्यो
चराहरु कावा खाँदै अघाएझैँ गरी
निकै वेरसम्म तल झरेनन्

सूर्यको झलमल्ल पर्दामा
यो यात्री प्रतिविम्ब गुमाएर
घरी वनतिर घरी आफूभित्र हेर्दै
आह्लाद अटेसमटेस भइ
फ्यात्त पाकेर झर्‍यो प्रस्तर मेचमा

क्यामेरा हल्लिएर छातिमा टकराउँदा
आँखाले सबै निल्यो
हृदयमा सल्क्यो अगेनोझैँ चित्र,
रापका राता पातहरु फक्रिए
मुटूमा मह बग्यो सलल

A Moment

A many-hued rose of smoke
Billowed towards the sky's purple
When the hill sent a kiss thus
The Plain grinned green
Birds hovering, seeming content
Descended not for a long time

On the sun's screen
Losing his reflection, this traveler
Looking towards the woods now, looking into himself then,
Being overcome with ecstasy,
Fell ripened, with a thud, on the rock-bench

As the dangling camera hit the bosom
Eyes swallowed all
A picture stole into the heart like fire,
Red petals of radiance bloomed
Ambrosia spilled in the heart

सडकको तनाव र क्याफे प्राङ्गणको चिया गफ ( The Tension in the Street and the Banter at the Cafe Premises)

सडकको तनाव र क्याफे प्राङ्गणको चिया गफ

विलौनाहरु वेलुनझैँ अनेक रङ्गमा फुक्थे, फुट्थे
ती थुकका छिटा
अर्काका परेलामा झुण्डिएर
झरीको थोपा हुन्थे
आफ्नो प्रतिबिम्ब टल्किन,
यो सडकको तनावको किनारमा
यो चियाको चुस्कीबीच गजब थियो मेरी गो राउण्ड !
पारी छे आँखैमा सुम्सुम्याउँदै
अञ्जानअञ्जान, एउटा डिल पक्रेर एउटी परी,
अर्को छेवैमा हाँस्छ, फलाक्छ,
कराउँछ हाँस्छ
ल ! हो त ! अर्को पनि छ
झन् अर्की पनि छे
छ
छे
छन्
तिनीहरुआकाशभरी
जतिजति मधर्तीमा जरा फाट्छु, खिपिन्छु,
उफ्रिइउफ्रिइ, चर्किइ चर्किइ,
यो नाचबारे नसुनेका होलान्
तर तालमै कम्मर भाँचीभाँची,
मलाई समेत थाहा थिएन जुन संगीत रहेछ ।

सडकमा रगत वग्न लाग्यो,
खुट्टैछेउ आयो भेल, ढल यतै कतै पथ्र्यो क्यार !
सोचेँ – चाटिदिउँ !
अम्लै तानियो
लौ उत्तानो परेर लड्न क्या काइदा—
अव त नीलो आकाश आँखा सुम्सुम्याउँथ्यो
लंकेश्वरको अन्तिम चित्कार लेखिएको
सूर्य टल्केको श्वेत वादलु अक्षरहरुमा
अघिका प्यारी प्याराहरु रित्तिएका चिया कपहरुले
उगाउँदै थिए यो सित्तैको रेड लेबल, म लडिबडी गर्थें
तिनीहरुका नदीनाला, तापक्रमहरुमा,
मगजमा चाहिँ म कस्तो विकृत भएँछु धेरैवटा  
परिचय गरिनँ चोइटाहरुसँग
वरु यी सबै एउटै शरीर भैदिए पनि
आफ्नै आफ्नो परिवार जमघट गराइ दशैं मनाउँजस्तो भयो
सत्ते ! चोक्टाचोक्टा, फाल्सा फाल्सा पारेर निलेछन्
एउटैले खा’को भए पनि त हुन्थ्यो !

The Tension in the Street and the Banter at the Cafe Premises

Grievances, like balloons of various colors, blew up, bursted
Those spittle-blobs
Dangling on others' eyelashes
Became drops of rain
To mirror one's own image.
At the margin of this street tension,
Between sips of tea, it was an amazing merry-go-round !
Across sits, a she, stroking right on my eyes,
Quite quite unknown, an angel holding by a ridge;
Another one, a he, laughs on my side, blabbers
shouts, laughs
Oh! Yes indeed! There is him too !
And her as well !
(he) is
(she) is
(they) are
They-all-over-the-sky
As much as I-into-the-earth branch out into roots, get woven into,
Leaping-springing, hollering-yelling,
Mustn't no one have heard of this dance
Yet gyrating to the rhythm,
Which I too didn't know was music.

Blood began spilling on the street,
Flooding right to my legs- the drain must have been somewhere here!
I reckoned- I'll take a lick.
But as I dipped the whole finger got pulled away!
So nice it is to lay flat on the back-
Now the blue sky stroked my eyes
With words of Ravana's last screams written
In the sunshined letters of white clouds . . .

The beloved ones from a while before were scooping up with emptied tea cups
That red-label for free, as I squirmed about
In their rivers and rivulets, temperatures,
And in minds I happened to be so deteriorated, variegated
That I didn't introduce myself to splinters.
If only these were one body
I should have gathered for each one their own family and celebrated Dashain, so I felt.
Truly! They swallowed me as pieces, clots
Could just one of them have eaten me!

उनी ईंटका टुक्राले पुरिएकी भेटिइन्

उनी ईंटका टुक्राले पुरिएकी भेटिइन्


“नानी, त्यो छेउछाउको जंगल
बाघको बाग हो, चितुवाको चरन हो
ठूलो विरालोको विरासत हो,
त्यहाँ गट्टा खेल्न नजानू,
झिस्मिसे र गोधूलिहरुमा
घरभन्दा टाढा नरहनू,
ङ्याँक्न सक्छन् तिमीलाई,
दाजुको हात समात्नु,
बाबुको साथ रहनू,
आमाको काख नछोड्नु,
नानी, एक्लै खेल्न नजानू साथीहरुसँग ... ....
यता हामी बस्नेचाहिँ हाम्रो आफ्नो
प्यारो न्यानो
मानिसहरुको जंगल हो,
यहाँ सम्बन्धहरुका लहराले
आत्मियताका सुगन्धी फूल बोक्छन्
यहाँ विश्वासको पोषणले
मानव बचेरा स्वतन्त्र भइ उड्छन्,
यतै बस्नुपर्छ नानी,
यतै फल्नुपर्छ, फूल्नुपर्छ,
उताको जंगल हामीले लाखौं बर्ष
कठोर संघर्ष
गरेर खेपेर
छोडेका हौं,
नानी यतै बस्नुपर्छ ।”


ईँटमा पातहरुको अस्तु हुन्छ,
 पातहरुले सोसेको सूर्य हुन्छ,
ईंटका टुक्रा आगोको फूलका
कति हजार कोमल दल बोक्छन्,
ईंटका टुक्रा आगोको रक्त बोक्छन्,
ईंट मानव जंगलका दरिला जरा मात्र होइनन्,
ईंट चिहान हुन्, चिहान् बनाउँछन्,
नरम माटो कठोर भएर ईंट
हावामा खाल्डा खन्छन्,
उनी ईंटले खनेको खाल्डोमा भेटिइन् ।

आगोका फूलका दलहरु करोडौंकरोडले
उनी पुरिएकी थिइन्,
पुष्पले यसरी थिचिएकाले होला
उनी केही बोलिरहेकी थिइनन्,
हावाको खाल्डोमा सुतेकीले सायद
उनले फोक्सालाई दुःख दिइनन्,
उनले ईंटलाई स्वीकारेझैँ देखियो―
उनका नशामा ईंटका राता बालुवा कण जमेका थिए ।

“नानी, एकपल्ट बोलिदेऊ
चितुवाहरुको भेद खोलिदेऊ
आठबर्षे जीवनबाट
मृत्युको बाहुपास तोडिदेऊ !
तिमीलाई सुनाएको परीकथाको
यो अन्त्य भाग पनि सुनिदेऊ !
यो जमिनमा तिम्रो शरीरले
यसरी लमतन्न लेखेको हरप
जुरुक्क उठेर मेटिदेऊ !
नानी, एक पल्ट बोलिदेऊ !”
17 August 2014

8-year-old ‘gang-raped’, murdered 

मलाई प्रश्न सोधेको मन पर्दैन

मलाई प्रश्न सोधेको मन पर्दैन


मलाई प्रश्न सोधेको मन पर्दैन ।
जस्तो कसैले श्वास खेर फाल्छ —
के राम्रो, भक्कानो वा खित्का ?
निरर्थकताले म गल्दछु ।
लाग्दछ वैज्ञानिकलाई सोधिएको होस्—
तातो राम्रो या चिसो ?
अझ मनपर्दैन प्रश्न भइदिएको,
प्रश्नउत्तरको प्याराडाइम बनाइबनाइ
यस्तो र उस्तोको लागि
यस्तो  र उस्तो सहिदिएको !
किन सहेको ?
पटमूर्खको विद्धता उग्रिएझैँ लाग्छ—
जीवन जिउनै सकिएन !
मानौं जीवनको विकल्प होस् ।

स्वगत्, सार्वभौम संकल्प हो भन्न मनलाग्छ जीवन ।
स्वच्छन्द हुनु यसको कोसिस !
हो, यस्तो उत्तर दिन खोज्नुको औडाहा मनपर्दैन ।
तर उठ्छ, कोसिस कस्तो ?
चरोको विस्टाबाट टमाटर उम्रिनुजस्तो ।
टमाटरले विष्टा भूलाइदिनू,
विस्टाले टमाटर उठाइदिनू ?
रुपान्तरणको रौनक !
बस् ! फक्लेटा छुट्टिएर जानुको संकल्प ।
समुद्रले वतास चढेर आइ
हरेका बर्षात्मा त्यो सारथि विर्सेजस्तो ।
नवजात, निर्दोश ।
धरती, नवप्रेमिकालाई, हरेक अंगमा रागले सिँचेजस्तो ।
स्वादझैँ वेहोस ।
अर्को गृष्ममा नटिपिउञ्जेल !
वादलका कम्मलमा उनीका झुत्ता नसिइउञ्जेल !

त कोही उँघ्दै भन्छ जीवन जागरण हो ।
कोही जागेझैँ स्वप्नसागर !
उत्तर यसरी प्रश्न ।

मलाई प्रश्नवाचकको घुमाउरो काया मनपर्दैन ।
त्यो विन्दु विस्ट्याउँछ ।
निर्बोध सन्तोषको सङ्गलोपन धमिल्याउँछ ।
मगजमा अपच बढाउँछ ।
सम्भावनाको अथाह सतह जति फैलाउँछ
उति गहिराइ न्यून गराउँछ ।

खासमा मलाई हाँसो र खित्काबारे सोचेको मनपर्दैन ।
सोचेर तिनको स्वतन्त्र प्रसार रोकेको मन पर्दैन ।
खासमा मलाई मैले ममात्र बोकेको मनपर्दैन ।
सृष्टिको केवल आफूलाई केन्द्र तोकेको मनपर्दैन ।
अन्योलको कस्तो सौर्य आँधि हुँ कार्वोनको यो कायामा ?
मलाई टिकाउने कोषहरुको हरपलको कसिलो कोसिसमा
म सिंगो यसरी आफैँबाट टक्टकिन खोजेको
मलाई विल्कुल मन पर्दैन ।
केवल मन नपर्नू
मेरो जीवन धान्ने सत्य हुनु
मलाई जीवनलाई मृत्युसरि मनपर्दैन ।