२०७२ सालको दशैं

खै, दशैं अगावै रगतका टाटाले रंगिइसक्यो भूमि,

निधारमा रातोले के शोभा बढाउनु हो !

असहिष्णुताको खेलमा लिप्त, एक्लिंदैछ

छिमेकीबाटै आँगन,

उल्लासको पाइला

सुखको कुन शिखरमा चढाउनु हो !

चाडको शान्त सादगीमा

सद्भावको प्राणदायी श्वास हुनुपर्ने,

यस्पाली सद्भावको उखु

दाँत उखेलिएका मुखहरुमा

टोकाउनु हो कि कोच्याउनु हो !

चाडमा मासुको भोजन त्यसै हुँदो रहेनछ,

सोच्दछु, शिकार र शिकारीले सृष्टि जोगाउन

हाँसीहाँसी कसरी साथ निभाउनु हो !

गर्जो टार्नु वा नक्कल पार्नु,

सवमा पराधिनताको छाप बोकी

फेर्ने श्वास र टेक्ने जमिनबाहेक प्राथमिकतामा राख्दा

कुन–कुन चिज पहिले कमाउनु हो !

पृथ्वी घुमिँरहदा, घडी चलिरहँदा

बितेका अमूल्य पल समेट्न

कतिञ्जेल नाडीको सुई उल्टो घुमाउनु हो !

पैतालामा घाउ छ,

अनुहारमा सौन्दर्य–लेप दली

घरी आफू, घरी अरुलाई छली

कतिञ्जेल यसरी रमाउनु हो !

२०७२ सालको यो दशैं

कसरी पो मनाउनु हो !

16 Oct, 2015

ए मेरी ..... !

ए मेरी श्रीमती !
तिमी र म एक–अर्कालाई
आपसी व्याधको संक्रमण,
धाराको पानीसरि
गाग्रीमा, वोतलमा, जेजेमा
दैनिक, रंगविहीन
एकनासको भ्रमण, भरण,
एक–अर्काको जिन्दगी–बागमा
वन्मारा झारको अतिक्रमण,
जागिरजस्तो, नखपि नहुने
फेरिइरहने निर्देशको श्रवण !

ए मेरी अर्धाङ्गिनी !
तिमी र म मायाको थोरै सिमेन्टले जोडिएका
धेरै गिट्टी, ईँट र छड,
दुई मिली थाम्न सके
केही लहरालाई थाङ्ग्रो लगाउन सके
“कस्ले कति ग¥याथ्यो ?”को बडाबड,
दृश्य–अदृश्य हामीबीचको महाभारतको
हामी दुई विपरित गढ,
सधै एकको योजनामा अर्को
आइ लम्पसारिने तुकविनाको लहड ।

ए मेरी भार्‍या !
तिमी र म एक–अर्कालाई
कपासलाई ओसको भरिया,
संघर्षका लामा कोस काट्लाई
बोकेका थोरै ढाडसका पुरिया,
एक्लाका आँखामा टल्किने
खान नमिल्ने गहनागुरिया,
न पहाडको चिसो न तराइको गर्मी,
आवेसका साउने भेलमा बगिरहने
हामी त चुरिया, भार्‍या, खुकुलो, खस्रो चुरिया !

ए मेरी पत्नी !
तिमी र म एक–अर्कालाई
पराइ बटुली चुग्ली लगाउने सकुनी,
जति नहुँदा नहुनी, हुँदा उति नहुनी,
जिन्दगीका पाकेका बालामा टेकी, जुवामा नारिइ
चिप्लो मियोमा गोलगोल घुम्ने दाउनी,
अञ्जान आवेग र आशंकाका पल्टनलाई
छत हाली सुताउने छाउनी,
समाजका श्रमिक हामी, सभ्यताका कृषक
युगका इकाइ बोक्ने, बिर्साइ  र सिकाइ बोक्ने
एक अर्कोलाई, कुहिनाले हिर्काइ
हिँड्ने लड्खडाइ— त्यस्ता पथगामी,
पत्नी ! त्यसरी, हो, त्यसरी,
तिमी र म, हामी !

September 11, 2015

मेरो घरको ढोका बन्द छ

तिमी भित्र म हुँदा, तिम्लाई थाहा छ,

हामी फल हुन्छौँ ।

म बियाँ ।

हरेक पल एउटा पात, एउटा हाँगो, एउटा लहरो जिन्दगीको

यहीँबाट पलाउँछ, तन्किन्छ, फैलिन्छ

समयमा,

तिमी नहुँदा पनि मैले तिमीलाई खोजिरहनुपर्छ,

घरबिना जिन्दगी अधरविहीन भैदिन्छ ।

तर तिमी जन्मेका छौ मेरै मगजबाट,

बुझ्यौ ? मेरो आवश्यकता मेरै गर्भमा हुर्किरहन्छ !

तिमी नखुल्नु मैले आफैँलाई दुत्कार्नु हो ।

अहिले दुत्कार मात्रै देखिरहेको छु,

मैले बाहिर नै केही समीक्षा गरी शान्त भइ फिर्नु पर्ला जस्तो देखिन्छ ।

तर मचाहिँ भित्र आइ शान्त बन्न सक्छु भन्ने ठान्दैथें !

तै, एक चोटि पस्न पाए देखि,

स्वचालित, बानी परेको आसनमा बस्न पाए देखि,

आफूलाई निश्चिन्ततामा देख्न पाए देखि,

त्यो शान्त तलाउको मुग्ध्याउने चित्र खिँचेर

गहिराइमा मडारिने तरङ्गहरु फुर्सदमा केलाउने थिएँ !

यस्तो बुझीबुझीकन त

भित्र पो कसरी पसूँ ?

उनिएको बलियो वस्त्र छुँ,

उधिनिने धागाको जगल्टोमा कसरी खसूँ ?

बाहिर वैभव र विराटताले

नयाँ नयाँ मित्रताको लोभ देखाउँछ,

मलाई डर लाग्छ तिम्लाई छोडेर गए

फर्किंदा तिम्ले मलाई , मैले तिम्लाई नै

चिन्न छोड्नेछौँ ,

तिम्रो र मेरो रङ्ग

र दृष्टिको ढङ्ग बदलिनेछ ।

यो ढोका र भित्ताका कापहरुमा बसेका

द्वन्द्वका रापहरु हराउनेछन्, निर्भरताका नापहरु हराउनेछन्,

मलाई त्यस्तो लाग्छ ।

त्यसको बदलामा के आउनेछ ?

लाग्छ यही प्रश्नको ताल्चाले तिमी बन्द छौ ।

म फर्किनेछु,

त्यतिञ्जेलमा सायद म साँचो जुटाएर आउँला,

वा त्यो ताल्चामा खिया लागिसक्नेछ

र ढोका उदाङ्ग भइ

घुमन्तेलाई सर्लक्क निल्नेछ ।

 20 April 2015

कान्छाको धर्मपरिवर्तन र तागाधारीको प्रश्न

—बाँस काटेर कता लग्यौ हो कान्छा ?
—हजूर, चर्च बनाउन सघाउँदैछु ।
—आम्माम्माम्माम्माम्माम्मा ! तिम्ले धर्म छोड्या ?
—हजूर, धर्म लिन चै खोज्या, धर्मबाट अरुले जस्तै लिन पनि खोज्या ।
   खै, नयाँ रक्सी लाग्या हो कि, धर्म पाएजस्तो भा’छ ।
   पैले धर्मको फलामे टोपी
   बालख गणेशको काँधाँ मत्ताको शिरसरि
   थे’न थाप्लाँ कम्ताको भारी !
   ऐले मगज हो कि सन्क्या विदेशी झिलिमिलीले !
   प्वाँखैप्वाँखको टोपी यै खप्पराँ
   ला’एजस्तो भा’छ ।
   तै, तिर्खोले यो कुवा, र वरै, के भनोस् त्यो कुवा,
   ऐलेलाई पिउन गतिलै भेट्टाएजस्तो भा’छ ।
—पानी फेर्दा झाडा हुन्छ, था’छैन ?
—पुरानो कुवामा मान्छे, हजूर, मान्छे चिनिचिनिकन डस्ने
   ढोडिया सर्प भएसि,
   घाउ दिन नछोड्ने, मारिहाल्न नसक्ने
   बरु गोमन भा’हुने, गोमन नभएसि
   ऐले भ्यागुता र मच्छडमात्र लाग्ने कुवा भेट्टाएजस्तो भा’छ ।
—तिम्रो यो कर्म अधर्मी छ ।
—कर्मबाट धर्म भेटूँ भन्दैछु । हेरौं एस्पाला कत्तिको मिल्ती बन्छ ।
   पुरानो रोग निको पार्न
   यो नयाँ संक्रमणको सुइ कान्छाले ला’छ ।
   आफ्नै कुवाबाट कान्छाले भोलि
   मोल तिरेर किन्नुपर्ला कोकाकोलासरि पानी,
   तै संस्कार र वेभारको जंगली अंधकारबाट बच्न
   कान्छाले बरु त्यो निर्दयी बजारको फेर समा’छ ।

  कान्छो नास्तिक हुन नि खुला छैन,
  अरुको आस्थाको दाम्लोले उसको घाँटी अँठ्या’छ ।
  दाम्लो सहजै छिनिन्न नसासरि,
  पराया अगुल्टोले दाम्लो डढाउनुपर्‍या’छ,
  जल्दै, हजूर, आफैँ जल्दै, शान्तिको
  गोठ नजलाउने बाटो रोज्नु पर्‍या’छ ।

—शान्ति भन्छौ ! तिम्रो भ्रान्ति हो यो !
—तिम्लाई त निकै पोल्दो रै’छ । यै भ्रान्तीलाई अलिकति क्रान्ति सम्झेर बाटो लाग ।

August 13, 2015

तुक

मलाई बाँच्दै फुसर्द छैन,
वा मर्दै विश्राम छैन,
सोस्ने, ओकल्ने निरन्तरताबाट
एक पल अंश स्थिर प्राप्य छैन
त म कुन विन्दुबाट,
खोलाको जो म पानी छु
खोलाकै पुच्छर वा मुख खोजूँ ?
खै, कसरी
र किन, म जीवनको तुक खोजूँ ?

मैले खोजेर के हुन्छ,
बाटो ठम्याइ, रोजेर के हुन्छ
जब नरोज्दै रोजिसक्छु,
नसुन्दै बोलिसक्छु,
जब स्मृति नै स्मृतिको कारण हुनसक्छ,
जव संस्कृति नै विकृतिको व्याकरण बन्नसक्छ,
एउटा तथ्य जो क्षणभरलाई मीठो कथ्य हुनसक्छ,
त्यसलाई कल्पको उज्ज्वल सत्य मानी
सपनाको भारी किन बोझूँ ?
खै, कसरी
र किन, म जीवनको तुक खोजूँ ?

कोषिकामा विश्व छ, विश्व एक कोषिका,
चेतको सीमा भत्काइभत्काइ विभिषिका किन रोजूँ ?
तै, श्रापितझैँ छु, त्यो बुझ्दा ‘मैँ’ छु
‘मैं छु’ भन्दा बाँचेझैँ छु,
खै नबुझी नबुझी बुझाइको बोझ बोकी, लाग्छ म हिंडूँ ,
त्यसैले त लाग्छ सोधूँ
खै कसरी,
र किन, म जीवनको तुक खोजूँ ?

August 4, 2015

उसका फोक्साभित्रका बिकार

उसका फोक्साभित्रका बिकार

ए साथी, भन न, उसले कसरी भोगिने ?
रोगीले भोग्दा उमात्र नरोगिने
आत्मियताबाट जोगिने
ग्राहकद्धारा सजिलै रोजिने
उसको श्रृङ्गारसरि मुस्कानको लेप तल
रत्तिभर नखोजिने ?

भन न ए साथी, उसले कसरी जोखिने,
ढल्केको पातको शीतसरि
भुईँमै नझरी रोकिने,
पराइ मुखमा लिइ जिब्रोलाई डेरा
मोलको दाँतले नटोकिने ?

भन त साथी मुर्दाहरुसँगको संसर्गमा
कसरी गुम्दो संवेदना रोकिने,
टम्म भइसक्दा वेदनाको बाढी
उसका आँखाका बाँध नपोखिने

ए भन न साथी, मखमलझैँ अधर
कहिले गँगटोझैँ झोंकिने,
हाइड्राउलिक ब्रेक लाग्न आउने शरीर
कंक्रिटको कायामा ठोकिने,
मधुरस चाख्न आउने भ्रमर
कालकुटले कोकिने,
म चुप लाग्नै सक्या छैन, ए साथी
तिमी र म, उसका फोक्साभित्रका बिकार
कहिले अन्तिम खोकाइले खोकिने ?
July 29, 2015 10:35 PM

कसीहरु १,२,३,४

१
सिरानीको बाँधमा थकानको नदी समेटेर
टि.भी. स्क्रीनमा होम्दै आँखाका पुतली
म दिनभरको आक्रोश स्खलित भइ
विछ्यौनामा थेग्रिइरहेकोथें
प्रभाती किरणका मदानीहरुले
नमथुन्जेल मेरो कोठाको बैजनी हावा
२
रातभर छतमा परेको पानी आँगनमा परेको पानीसँग
 आँगनमै आइ लडिरहेथ्यो
कस्को केकति इतिहास भनेर,
रातभर ज्ञात जगतभरि कालो अज्ञातको निगरानी
चौडा सडकमै आइ सुसेलीरहेथ्यो
कस्को छ बढी विश्वास भनेर
३
दिनभर म सम्झिइरहेकोथें पृथ्वीजस्तै
आज छाप्नुपर्ने हिजोको एक प्रति,
क्यालेन्डरको धूले चौकोसमा ठीक लगाउनु पर्ने
एक पित्को उन्नति,
दिनभर म मैलिइरहेकोथें स्मृतिजस्तै
मेरै मुस्कानको हिलो मलिलो माटोमा,
दिनभर म रोपाईँमा व्यस्त थें, रोप्दै
आकाशका खोप्पीहरुमा अमिला बादल
४
रातभरि म दिन पचाएर उग्राइरहेको थें
दिनभरि म रात भोकाएर छट्पटाइरहेको थें
अहिले त म खै केही सम्झिन्नँ,
कता गइरहेकोथें कता आइरहेकोथें

July 15, 2015